ÇOCUKLUK ÇAĞINDA PROTEİN-ENERJİ YETERSİZLİGİ( MALNUTRİSYON )

Çocukların normal büyüme ve gelişmelerini sağlayabilmek, geleceğin sağlıklı ve akıllı nesillerini yetiştirmek daha öncede bahsedildiği gibi tüm anne-babaların ve hepimizin görevidir.

Bu dersimizde gelişme geriliğinin, hastalık derecesinde olduğu durumları, nedenlerini ve tedavisini göreceğiz.

MALNUTRİSYON NEDİR?

Temel besin öğelerinin iştahsızlık veya başka nedenlerle yeterli miktarda alınmaması sonucunda büyüme ve gelişmede dereceli olarak gerilemeyle, zayıflık şeklinde kendini gösteren hastalık durumuna protein-enerji malnütrisyonu denir.

Halk sağlığına verilen öneme, çocuk bakımı ve beslenmesindeki ilerlemelere rağmen malnütrisyon dünyanın diğer az gelişmiş bölgelerinde olduğu gibi ülkemizde de önemli bir sorundur.

Özellikle 5 yaşından küçük çocuk ölümlerinin başlıca nedenidir.

MALNÜTRİSYONA NEDEN OLAN ETMENLER

Malnütrisyonun nedenleri temel nedenler ve hazırlayıcı nedenler olarak iki grupta incelenebilir.

Temel nedenlerin başında yetersiz besin alımı gelir. Bu duruma gelir azlığı, aile kalabalıklığı, bebeklik döneminde anne sütünün gereğinden uzun veya kısa süre verilmesi, ek besinlere yanlış zaman ve miktarda başlanması, iştahsızlık, çocuk beslenmesi konusunda annelerin yanlış bilgi ve uygulamaları sebep olur.

Zayıflık ve iştahsızlığın temel nedenlerinden biride sık sık tekrarlayan enfeksiyon hastalıklarıdır.

Hazırlayıcı nedenler ise hızlı büyüme ve gelişme, fazla fiziksel aktivite, spor gibi etkinliklerin olduğu, yani besine olan gereksinimin arttığı durumlarda yeterli besinin alınamamasıdır.

Malnütrisyonu hazırlayıcı nedenleri 5 grup altında toplayabiliriz.

Bunlar:

1 . Düşük doğum ağırlığı

2. Prematürelik yani erken doğumlar

3. Doğuştan tavşan dudak, yarık damak gibi sindirim sisteminin bozuklukları

4. Kalp, böbrek ve sinir hastalıkları

5. Emilim bozukluklarıdır.

Resim 1. Sağlıklı olmak için besin gruplarının hepsinden yeterli miktarlarda yemek esas olmalıdır.

MALNÜTRİSYON ÇEŞİTLERİ

Çocuğun büyüme ve gelişimi en kolay şekilde ağırlık durumu kontrol edilerek değerlendirebilir.

Eğer bir çocuk yaşına göre olması gereken ağırlığın % 85 inden daha fazlasına sahipse normal ağırlıkta demektir.

Ancak yaşına göre olması gereken ağırlığın % 87-75 ine sahip ise hafif, °/a 74-60 na sahip ise orta, % 60 ından daha azına sahipse ağır derecede malnütrisyonlu çocuk sınıfına girer.

Şekil 2. Sağlıklı çocuk yaşıtlarıyla benzer gelişme içindedir.

Malnütrisyonun derecesine göre çocukta görülen bulgular ve tedavisi değişir.

Hafif ve orta dereceli malnütrisyon.

a) Belirtileri

- Boy uzunluğu, ağırlığı gibi diğer vücut ölçülerinde kısmen bir azalma söz konusudur.

- Fizik aktivitesi azalmıştır.

- Halsizdir.

- Dikkatini toplamada ve öğrenmede güçlük çeker

- Sık sık enfeksiyona yakalanır.

- Hastalık süresi uzar.

- Hastalık sırasında çocuğun iştahında azalma olacağından ağırlık kaybı artar ve ağır derecede Malnütrisyona dönüşebilir.

Ayrıca bu tip çocuklarda diş çıkartma ve ergenlik dönemi gecikebilir.

Çocuğun durumunun daha kötüye gitmemesi için erken tanı ve iyi bir diyet tedavisi çok önemlidir.

b) Tedavisi:

Öncelikle malnütrisyonun gerçek nedeninin ne olduğu bir hekim kontrolu ile belirlenmelidir.

Hastalık söz konusuysa tıbbi olarak tedavi edilmeli ve çocuğun yaşına uygun olarak günlük tüketmesi gereken besin miktarlarını tüketmesi sağlanmalıdır.

Resim 3. Malnütrisyonlu çocuklar doktor tavsiyesine uygun beslenmelidir.

Çocuk iştahsız ise günlük tüketmesi gereken besin miktarları azar azar, sık sık verilmeli ve günde 3 ana, 2 veya 3 ara öğün şeklinde beslenmelidir.

Ara öğünlerde süt, ayran, meyve, taze sıkılmış meyve suları, yoğurt gibi besinler tercih edilmelidir. Öğün atlamayı önlemek için yemek saatlerine yakın dönemlerde şeker, çikolata, gofret gibi besinleri tüketmesi önlenmelidir. Bu tür besinler kan şekerini hızla yükselterek çocuğun iştahını kapatır ve asıl öğünde tüketmesi gereken besinleri yemesini engeller.

Ağır Malnütrisyon

a) Belirtileri

Çocuğun boy uzunluğu, ağırlığı gibi fizik ölçümleri yaşına göre sahip olması gereken değerlerin çok çok altındadır. Çocuk çok cılız bir deri bir kemik görünümündedir. Buna ek olarak başka pek çok klinik ve laboratuvar bulgusu vardır.

- Kansızlık vardır.

- Sık ve şiddetli enfeksiyon hastalık geçirir.

- Genellikle ishaldir.

- Şiddetli ve uzun süreli besin yetersizliği söz konusu olduğu için zeka gelişimi de olumsuz önde etkilenmiştir.

b) Tedavisi:

Bu derece ağır malnütrisyonlu çocukların evde tedavi edilmeleri oldukça zordur. Genellikle hastane ortamında çok yönlü tıbbi tedavi ve diyetisyen kontrolünde aşamalı bir diyet tedavisi ile düzeltilebilir.